Nationalisering gemeenteraadsverkiezingen is een doodlopende weg

Bij de Tweede Kamerverkiezingen vorig jaar mocht je na een wandeling naar het stembureau slechts één vakje op het stembiljet inkleuren. Afgelopen woensdag was datzelfde ommetje ineens twee keer zoveel waard: in 337 gemeenten mocht je stemmen voor de gemeenteraad en over de nieuwe Wet op de inlichtingen- en veiligheidsdiensten. In Amsterdam konden bewoners bovendien stemmen op stadsdeelcommissies. Een driedubbele stembureauwandelwaarde dus.

‘Gemeenteraadsverkiezingen geven opkomst referendum flinke duw in de rug’, constateerde de NOS donderdagochtend optimistisch. Zowel de opkomst van de raadsverkiezingen als het referendum overtroffen de verwachtingen van opiniepeilers, al waren er wel duidelijke verschillen. In gemeenten met een dubbele stembureauwaarde lag de opkomst voor het referendum op 53 procent, in de overige 45 gemeenten bleef deze steken op 30,53 procent.

Lees “Nationalisering gemeenteraadsverkiezingen is een doodlopende weg” verder

In de media: overdreven optimisme over opkomst gemeenteraadsverkiezingen

Voor het eerst sinds 1994 steeg de opkomst bij de gemeenteraadsverkiezingen. Moeten we dit beschouwen als de herrijzenis van de lokale democratie? In de weekendbijlage van het Leidsch Dagblad  leg ik uit waarom de opkomst juist tegenviel en optimisme onterecht is: “Ik had gedacht dat de combinatie van een referendum en de gemeenteraad nog meer mensen zou trekken. Twee keer stemmen in één ronde. Je ziet dat de opkomst van veel factoren afhankelijk is. Hoeveel reclame maken gemeenten en partijen voor de stembusgang? Hoe is het weer? En wat is de bemoeienis van landelijke politici? Ik heb de indruk dat landelijke kopstukken zich meer hebben laten zien dan vier jaar geleden. Dat leidt ook tot cynisme: mensen die daarom niet gaan stemmen of juist bewust kiezen voor een lokale partij.”

Lees “In de media: overdreven optimisme over opkomst gemeenteraadsverkiezingen” verder

Geen extra investeringen in opkomstbevordering gemeenteraadsverkiezingen

Foto: affiches bij de gemeenteraadsverkiezingen van 2010 in Brede. De huidige fractievoorzitter Klaas Dijkhoff was destijds lijsttrekker van de VVD Breda. Copyright: Flickr.com, CC-licentie, Photo RNW.org.

Ondanks het dieptepunt bij raadsverkiezingen van 2014 met een landelijke opkomst van 54 procent, blijven extra investeringen bij de meeste gemeenten uit. Dat blijkt uit een rondvraag van Niet-stemmer.nl onder de 40 grootste gemeenten van Nederland. Driekwart van de gemeenten geeft aan evenveel of minder financiële middelen vrij te maken voor een opkomstbevorderende campagne als in 2014. Gemeenten wijzen daarbij op een onderzoek van de Tilburg University. Hieruit blijkt dat de overheid eigenlijk maar weinig kan doen om de opkomst te bevorderen.

Verschillen tussen Oss en Den Haag

De gemeente Oss is één van de uitzonderingen op de regel. Al in 2016 sprak de gemeenteraad over een zes-stappenplan met de ambitie om de hoogste opkomst van de provincie Noord-Brabant te halen. In 2014 ging slechts 41,3 procent van de Ossenaren naar de stembus. De gemeente Oss verdubbelt daarom het aantal stemlokalen en wil scholen/onderwijs inzetten voor een hogere opkomst.

In Den Haag investeert de raad juist minder dan in 2014. De gemeente richt zich bij de opkomstbevordering ook niet langer op bepaalde doelgroepen, zoals expats of first time voters. “Dat is een politieke afweging van de raad”, verklaart een woordvoerder. Een meerderheid van de Haagse partijen voelt weinig om de 40.000 expats met informatie in hun eigen taal te informeren over de gemeenteraadsverkiezingen. In 2014 gebeurde dat nog wel en besteedde de gemeente zo’n 370.000 euro aan een campagne om expats en jonge Hagenaars in de stad naar de stembus te bewegen. Ook vond er een verkiezingsfestival plaats. “Hoewel het een heel leuk event was met allerlei muziekoptredens, bleef het effect op de opkomst onduidelijk”, geeft de woordvoerder aan. In Den Haag lag de opkomst destijds op 48,5 procent, in 2010 was dit nog 52,9 procent. Lees “Geen extra investeringen in opkomstbevordering gemeenteraadsverkiezingen” verder

Opkomst én uitslag gemeenteraadsverkiezingen lastig te voorspellen

Wat kunnen peilingen voor de Tweede Kamerverkiezingen zeggen over de uitslag van de gemeenteraadsverkiezingen? Nu de campagnes langzaam op stoom beginnen te komen en de peilingen van Maurice de Hond weer iedere week in de media opduikt, een terechte vraag. Politicoloog Tom Louwerse is de bedenker van de Peilingwijzer, een combinatie van de grootste peilingenbureaus samen. Hij geeft op Stuk Rood Vlees aan dat de landelijke peilingen mede door het verschil in de opkomst tussen de Tweede Kamer- en gemeenteraadsverkiezingen een vertekenend beeld kunnen geven van de uitslag. Lees “Opkomst én uitslag gemeenteraadsverkiezingen lastig te voorspellen” verder