Opkomstcijfers

Op deze pagina breng ik data bijeen over de opkomstcijfers van verkiezingen in en buiten Nederland. Mijn doel is niet om te tonen hoeveel kiezers de moeite nemen eens in de vier jaar hun stem uit te brengen. Ik wil laten zien welk percentage van de kiesgerechtigden in een periode vertegenwoordigd was binnen een bestuurslaag (gemeenteraad, provincie, Tweede Kamer en Europees Parlement). Op die manier beschouw je opkomstcijfers als een structurele graadmeter voor het draagvlak van politieke besluiten. Als de Tweede Kamer structureel bevoegdheden decentraliseert naar gemeentes, heeft dat consequenties voor het maatschappelijk draagvlak aangezien de opkomst bij gemeenteraadsverkiezingen lager ligt.

Toch kun je niet iedere keer op de bovenstaande manier naar opkomstcijfers kijken. Een districtenstelsel, zoals in de Verenigde Staten en het Verenigd Koninkrijk betekent automatisch dat een deel van de stemmen betekenisloos is en een deel van de kiezers op geen enkele manier wordt vertegenwoordigd. Ook verschillen in kieswetten doen er toe. In de Verenigde Staten zinvoller te kijken naar de leeftijd van kiesgerechtigden dan de opkomst onder geregistreerde kiezers, zoals de onderstaande grafiek toont.

Wanneer we in Europa kijken naar de opkomst voor de parlementsverkiezingen valt op dat Nederland relatief goed scoort. Bij de meest recente verkiezingen gingen alleen in Denemarken meer kiezers naar de stembus. In Frankrijk is de opkomst de afgelopen jaren sterk gedaald.

Ook vergeleken met Zuid-Europese landen steekt de opkomst bij de Tweede Kamerverkiezingen in 2017 er bovenuit.