Podcast over opkomst bij gemeenteraadsverkiezingen

Zoals eerder genoemd in de nieuwsbrief was ik 28 februari te gast in de podcast Kritische Geluiden, gehost door Richie Bartels. Hij werkt bij de gemeente Alphen aan den Rijn en raakte dankzij mijn rondvraag bij de griffie van de 40 grootste gemeenten in Nederland geïnteresseerd in Niet-stemmer.nl. We spraken onder andere over loting, referenda en het marketing-denken bij politieke partijen. De volledige aflevering kun je hieronder luisteren. De appendix met verwijzingen naar leesmateriaal, Arjen Lubach-grappen en andere achtergrondinformatie vind je op de website van Kritische Geluiden.

Aflevering 3 – Ralf de Jong over de gemeenteraadsverkiezingen en onze democratie

In de podcast noem ik dat de gemeente Alphen aan den Rijn  een vlogwedstrijd organiseerde om de opkomst te bevorderen. Jongeren werden gestimuleerd filmpjes te maken waarin ze leeftijdsgenoten motiveren om te gaan stemmen. Nu blijkt dat vijf weken na de lancering niemand een vlog heeft ingestuurd! Het is een mooi voorbeeld van een gemeente die in het denken over middelen blijft hangen, maar de oorzaak van het probleem – lage politieke interesse van jongeren – niets verandert.

Over lokale media bij gemeenteraadsverkiezingen: waar is de afgebroken wipkip?

Afbeelding van Flickr.com, CC-licentie, Walther Siksma

“Vroeger in de oude wijken, kende iedereen iedereen. Willem wist wat Piet deed en Piet wist wat Willem deed. Sinds de nieuwbouw er staat is het een hele andere mix geworden. (…) Het is niet meer de wijk van vroeger, het is anders.” (Video 1)

“We hebben gezien dat Mekkelholt leeft en dat er van alles gebeurt.” (Video 2)

“De gemeenteraad heeft in haar oneindige wijsheid besloten overal in de stad van dit soort oranje puisten neer te zetten.” (Video 3)

Dit zijn zomaar wat citaten uit video’s van 1Twente Enschede. Regionale media in Enschede hebben met het Project Ik teken voor 80! de verantwoordelijkheid voor de opkomstbevordering bij de gemeenteraadsverkiezingen op zich genomen en mikken op een opkomst van 80 (!) procent. Door de wijken van Enschede in te duiken en te luisteren naar de wensen en dromen van bewoners, willen 1Twente Enschede en de Twentsche Courant Tubantia kiezers motiveren te gaan stemmen. Lees “Over lokale media bij gemeenteraadsverkiezingen: waar is de afgebroken wipkip?” verder

Geen extra investeringen in opkomstbevordering gemeenteraadsverkiezingen

Foto: affiches bij de gemeenteraadsverkiezingen van 2010 in Brede. De huidige fractievoorzitter Klaas Dijkhoff was destijds lijsttrekker van de VVD Breda. Copyright: Flickr.com, CC-licentie, Photo RNW.org.

Ondanks het dieptepunt bij raadsverkiezingen van 2014 met een landelijke opkomst van 54 procent, blijven extra investeringen bij de meeste gemeenten uit. Dat blijkt uit een rondvraag van Niet-stemmer.nl onder de 40 grootste gemeenten van Nederland. Driekwart van de gemeenten geeft aan evenveel of minder financiële middelen vrij te maken voor een opkomstbevorderende campagne als in 2014. Gemeenten wijzen daarbij op een onderzoek van de Tilburg University. Hieruit blijkt dat de overheid eigenlijk maar weinig kan doen om de opkomst te bevorderen.

Verschillen tussen Oss en Den Haag

De gemeente Oss is één van de uitzonderingen op de regel. Al in 2016 sprak de gemeenteraad over een zes-stappenplan met de ambitie om de hoogste opkomst van de provincie Noord-Brabant te halen. In 2014 ging slechts 41,3 procent van de Ossenaren naar de stembus. De gemeente Oss verdubbelt daarom het aantal stemlokalen en wil scholen/onderwijs inzetten voor een hogere opkomst.

In Den Haag investeert de raad juist minder dan in 2014. De gemeente richt zich bij de opkomstbevordering ook niet langer op bepaalde doelgroepen, zoals expats of first time voters. “Dat is een politieke afweging van de raad”, verklaart een woordvoerder. Een meerderheid van de Haagse partijen voelt weinig om de 40.000 expats met informatie in hun eigen taal te informeren over de gemeenteraadsverkiezingen. In 2014 gebeurde dat nog wel en besteedde de gemeente zo’n 370.000 euro aan een campagne om expats en jonge Hagenaars in de stad naar de stembus te bewegen. Ook vond er een verkiezingsfestival plaats. “Hoewel het een heel leuk event was met allerlei muziekoptredens, bleef het effect op de opkomst onduidelijk”, geeft de woordvoerder aan. In Den Haag lag de opkomst destijds op 48,5 procent, in 2010 was dit nog 52,9 procent. Lees “Geen extra investeringen in opkomstbevordering gemeenteraadsverkiezingen” verder

Nederlandse gemeenten organiseerden al bijna 200 lokale referenda

De Tweede Kamer behandelt komende week de intrekkingswet voor het raadplegend referendum. In de nieuwste podcast Haagse Zaken van NRC komt voorbij dat Nederland op lokaal niveau al meer dan honderd jaar ervaring heeft met het referenduminstrument. Dat is opvallend lang. Tegenstanders wijzen meestal alleen op de ervaringen met de raadplegende referenda over het associatieverdrag met Oekraïne (2016) en het Europees grondwettelijk verdrag (2005) als argument om het referendum af te schaffen. Lees “Nederlandse gemeenten organiseerden al bijna 200 lokale referenda” verder

Opkomst én uitslag gemeenteraadsverkiezingen lastig te voorspellen

Wat kunnen peilingen voor de Tweede Kamerverkiezingen zeggen over de uitslag van de gemeenteraadsverkiezingen? Nu de campagnes langzaam op stoom beginnen te komen en de peilingen van Maurice de Hond weer iedere week in de media opduikt, een terechte vraag. Politicoloog Tom Louwerse is de bedenker van de Peilingwijzer, een combinatie van de grootste peilingenbureaus samen. Hij geeft op Stuk Rood Vlees aan dat de landelijke peilingen mede door het verschil in de opkomst tussen de Tweede Kamer- en gemeenteraadsverkiezingen een vertekenend beeld kunnen geven van de uitslag. Lees “Opkomst én uitslag gemeenteraadsverkiezingen lastig te voorspellen” verder