Gemiddelde opkomst bij eerste corona-verkiezingen

Corona bepaalt niet alleen de campagne en hoe partijen zich van elkaar positioneren. Ook is het de vraag of met name oudere kiezers eerder thuis blijven omdat zij niet naar het stembureau durven. In dat opzicht is het interessant om te zien dat bij de afgelopen herindelingsverkiezingen de opkomst niet lager dan anders uitviel en schommelde tussen 44 tot 51 procent (een gemiddelde is nog niet beschikbaar). Dat meldde minister Ollongren (Binnenlandse Zaken) recent aan de Tweede Kamer. Bij de herindelingsverkiezingen van 2018

De opkomst is goed vergelijkbaar met de vorige (pre-corona) herindelingsverkiezingen: in 2018 lag de opkomst volgens de Kiesraad op 46.29 procent. Er moet wel een kleine slag om de arm worden gehouden. De herindelingsverkiezingen werden gehouden in zeven relatief kleine gemeenten in Noord-Brabant en Groningen. Denk aan plaatsen als Appingedam (11.500 inwoners), Oisterwijk (20.000 inwoners) en Vught (26.400 inwoners). Deze gemeenten zijn dus niet representatief voor de opkomst in bijvoorbeeld grote steden. Bovendien vonden deze herindelingsverkiezingen plaats op 18 november. Toen lag het aantal coronabesmettingen in de tweede golf op een dieptepunt lag (circa 4.600 besmettingen per dag).

Met ook de recente Amerikaanse presidentsverkiezingen in het achterhoofd (opkomst van 66.7 procent, de hoogste sinds de Tweede Wereldoorlog), is er vooralsnog geen bewijs dat corona een negatieve invloed heeft op de kiezersopkomst.

#TK21: welk effect heeft corona op de opkomst?

Het einde van de lockdown in januari lijkt nog ver weg. Dat geldt al helemaal voor maart 2021 wanneer de Tweede Kamerverkiezingen worden gehouden. Toch wordt ook in de aanloop naar de campagne de impact van het coronavirus steeds zichtbaarder. Kijk alleen al naar het nieuws van afgelopen week. Hugo de Jonge trok zich terug als lijsttrekker van het CDA. Naar eigen zeggen kon hij deze functie niet langer combineren met zijn werkzaamheden als ‘corona-minister’. Vermoedelijk speelt mee dat het CDA onder De Jonge er simpelweg niet in slaagt kiezers van de VVD weg te trekken.

Of neem de publieke belangstelling voor de corona-persconferenties. Waar de legendarische voetbalwedstrijd Real Madrid – Ajax in 2019 ‘slechts’ 2.8 miljoen aan de buis gekluisterd hield, kon een doorsnee persconferentie van afgelopen dinsdag rekenen op 5.5 miljoen kijkers. Het illustreert hoe zeer het kabinet vol in de schijnwerpers staat. Het lijkt daarmee onvermijdelijk dat kiezers in maart partijen gaan afrekenen op hun standpunten en maatregelen over corona. Wat voor invloed gaat corona daarom hebben op de verkiezingscampagne en daarmee op de kiezersopkomst op 17 maart volgend jaar?

Lees “#TK21: welk effect heeft corona op de opkomst?” verder

Wiv-referendum: het ‘vreemde effect’ van de kiezersopkomst

“If you are guided by opinion polls you are not practicing leadership – you are practicing followership,” zei de Britse premier Margaret Thatcher ooit over de invloed van opiniepeilingen op de politiek. Dat klinkt inspirerend, maar anno 2018 lijken media en politici niet meer te weten wat zij zonder opiniepeilingen moeten. Dankzij peilingen kunnen tv-zenders, kranten en tijdschriften vat krijgen op de veranderende opvattingen van kiezers en hier hun berichtgeving op aanpassen. Dankzij de accurate exitpolls op de uitslagenavond kon de NOS op 21 maart een avondvullend programma maken over de gemeenteraadsverkiezingen.

Toch, wie de peilingen voor het referendum over de nieuwe Wet op inlichtingen- en veiligheidsdiensten (Wiv-referendum) volgde, zal op de uitslagenavond verbaasd hebben opgekeken. Hoe kwam het dat peilers de overwinning van het nee-kamp niet hebben zien aankomen? En hebben voorstanders van de Wiv in de Tweede Kamer zich te weinig met het publieke debat bemoeid en hielden zij zich ‘strategisch stil’ omdat zij vertrouwden op de trend in de peilingen?

Lees “Wiv-referendum: het ‘vreemde effect’ van de kiezersopkomst” verder

Nationalisering gemeenteraadsverkiezingen is een doodlopende weg

Bij de Tweede Kamerverkiezingen vorig jaar mocht je na een wandeling naar het stembureau slechts één vakje op het stembiljet inkleuren. Afgelopen woensdag was datzelfde ommetje ineens twee keer zoveel waard: in 337 gemeenten mocht je stemmen voor de gemeenteraad en over de nieuwe Wet op de inlichtingen- en veiligheidsdiensten. In Amsterdam konden bewoners bovendien stemmen op stadsdeelcommissies. Een driedubbele stembureauwandelwaarde dus.

‘Gemeenteraadsverkiezingen geven opkomst referendum flinke duw in de rug’, constateerde de NOS donderdagochtend optimistisch. Zowel de opkomst van de raadsverkiezingen als het referendum overtroffen de verwachtingen van opiniepeilers, al waren er wel duidelijke verschillen. In gemeenten met een dubbele stembureauwaarde lag de opkomst voor het referendum op 53 procent, in de overige 45 gemeenten bleef deze steken op 30,53 procent.

Lees “Nationalisering gemeenteraadsverkiezingen is een doodlopende weg” verder

In de media: overdreven optimisme over opkomst gemeenteraadsverkiezingen

Voor het eerst sinds 1994 steeg de opkomst bij de gemeenteraadsverkiezingen. Moeten we dit beschouwen als de herrijzenis van de lokale democratie? In de weekendbijlage van het Leidsch Dagblad  leg ik uit waarom de opkomst juist tegenviel en optimisme onterecht is: “Ik had gedacht dat de combinatie van een referendum en de gemeenteraad nog meer mensen zou trekken. Twee keer stemmen in één ronde. Je ziet dat de opkomst van veel factoren afhankelijk is. Hoeveel reclame maken gemeenten en partijen voor de stembusgang? Hoe is het weer? En wat is de bemoeienis van landelijke politici? Ik heb de indruk dat landelijke kopstukken zich meer hebben laten zien dan vier jaar geleden. Dat leidt ook tot cynisme: mensen die daarom niet gaan stemmen of juist bewust kiezen voor een lokale partij.”

Lees “In de media: overdreven optimisme over opkomst gemeenteraadsverkiezingen” verder